Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

Trybunał Konstytucyjne stwierdził:

1) § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 marca 2010 r. w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 49, poz. 297, Nr 116, poz. 780 i Nr 255, poz. 1717, z 2011 r. Nr 42, poz. 218 i 219 i Nr 109, poz. 634 oraz z 2012 r. poz. 1417) w zakresie, w jakim:

a)  ustalony w pkt 1 obszar właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku nie obejmuje obszaru właściwości Prokuratury Okręgowej w Ostrołęce,

b) ustalony w pkt 6 obszar właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi nie obejmuje obszaru właściwości Prokuratury Okręgowej w Płocku,

c)  ustalony w pkt 10 obszar właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie obejmuje obszar właściwości Prokuratury Okręgowej w Ostrołęce oraz obszar właściwości Prokuratury Okręgowej w Płocku,

2) § 3 rozporządzenia powołanego w punkcie 1 w zakresie, w jakim:

a)  w ustalonym w pkt 1 obszarze właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku nie przewiduje się utworzenia Prokuratury Okręgowej w Ostrołęce,

b) w ustalonym w pkt 6 obszarze właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi nie przewiduje się utworzenia Prokuratury Okręgowej w Płocku,

c)  w ustalonym w pkt 10 obszarze właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie:

–   w lit. a tworzy się Prokuraturę Okręgową w Ostrołęce,

–   w lit. b tworzy się Prokuraturę Okręgową w Płocku,

3) § 3 rozporządzenia powołanego w punkcie 1 w zakresie, w jakim:

a)  ustalony w pkt 2 lit. b obszar właściwości Prokuratury Okręgowej w Elblągu utworzonej w obszarze właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku obejmuje obszar właściwości Prokuratury Rejonowej w Działdowie,

b) ustalony w pkt 6 obszar właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi nie obejmuje obszaru właściwości Prokuratury Rejonowej w Działdowie,

4) § 5 rozporządzenia powołanego w punkcie 1 w zakresie, w jakim:

a)  w ustalonym w pkt 5 obszarze właściwości Prokuratury Okręgowej w Elblągu tworzy się – w lit. b – Prokuraturę Rejonową w Działdowie,

b) w ustalonym w pkt 26 obszarze właściwości Prokuratury Okręgowej w Płocku nie przewiduje się utworzenia Prokuratury Rejonowej w Działdowie

są niezgodne z art. 17 ust. 12 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, z 2012 r. poz. 637 oraz z 2013 r. poz. 1623) i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepisy § 2, 3 i 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 marca 2010 r. w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości, w zakresie wskazanym przez Trybunał Konstytucyjny w sentencji orzeczenia, utracą moc powszechnie obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, tj. z dniem 6 czerwca 2015 r.

Projekt ustawy wykonujący wyrok Trybunału  w art. 40 § 1 przewiduje, że prokuraturę apelacyjną tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur okręgowych, odpowiadającego obszarowi właściwości odpowiedniego sądu apelacyjnego. Odmienne ustalenie obszaru właściwości prokuratury apelacyjnej może nastąpić tylko wtedy, gdy przemawiają za tym szczególne względy organizacyjne związane z zapewnieniem właściwego funkcjonowania jednostek organizacyjnych prokuratury, a także skuteczne zwalczanie przestępczości i sprawność postępowań.

Proponowane rozwiązanie, przewidując, że obszar właściwości prokuratury apelacyjnej powinien odpowiadać obszarowi właściwości odpowiedniego sądu apelacyjnego, w pewnym zakresie powtarza obowiązujące przepisy ustawy o prokuraturze. Nowym rozwiązaniem jest natomiast zagwarantowanie Ministrowi Sprawiedliwości możliwości odmiennego określenia obszaru właściwości prokuratury apelacyjnej, jeśli przemawiają za tym szczególne względy wskazane w tym przepisie.

Przepisy projektu ustawy – Prawo o prokuraturze upoważniają również Ministra Sprawiedliwości, aby w drodze rozporządzenia i po zasięgnięciu opinii Prokuratora Generalnego:

1)      tworzył i znosił prokuratury apelacyjne, prokuratury okręgowe i prokuratury rejonowe oraz ośrodki zamiejscowe prokuratur okręgowych lub prokuratur rejonowych poza siedzibami tych jednostek organizacyjnych prokuratury,

2)      ustalał siedziby i obszary właściwości prokuratur apelacyjnych, prokuratur okręgowych i prokuratur rejonowych oraz ośrodków zamiejscowych prokuratur okręgowych lub prokuratur rejonowych poza siedzibami tych jednostek organizacyjnych prokuratury

– uwzględniając przy tym konieczność zapewnienia właściwego funkcjonowania tych jednostek, obszar właściwości sądów powszechnych, podział administracyjny kraju oraz skuteczne zwalczanie przestępczości i sprawność postępowań (art. 40 § 4 projektu).

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z brzmieniem przytoczonego wyżej przepisu Minister Sprawiedliwości, wydając rozporządzenie na jego podstawie, winien mieć na względzie nie tylko obszar właściwości sądu apelacyjnego, ale również obszar właściwości wszystkich sądów powszechnych. 

Procedowany równolegle z projektem ustawy – Prawo o prokuraturze, projekt ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze przewiduje, że obydwa projekty wejdą w życie (z pewnymi wyjątkami) z dniem 1 stycznia 2015 r. Zatem z tym dniem zostanie uchylona ustawa o prokuraturze, a w konsekwencji utracą moc obowiązującą akty wykonawcze, co do których nie przewidziano ich czasowego utrzymania w mocy. Mając na uwadze, że art. 48 tego projektu nie przewiduje czasowego utrzymania w mocy rozporządzenia wydanego na podstawie art. 17 ust. 13 ustawy o prokuraturze z dniem wejścia w życie procedowanego projektu ustawy (przy założeniu, że omawiane przepisy nie ulegną zmianie na etapie dalszych prac legislacyjnych) rozporządzenie w sprawie właściwości prokuratur również utraci moc obowiązującą, a kwestia potrzeby wykonania analizowanego wyroku zostanie skonsumowana. 

Niezależnie od powyższego z dużą ostrożnością należy monitorować przebieg dalszych prac legislacyjnych nad projektem ustawy – Prawo o prokuraturze. Bowiem w przypadku, gdyby wejście w życie projektowanego aktu zostało znacząco odsunięte w czasie w stosunku do terminu przewidzianego w projekcie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o prokuraturze, wówczas konieczne będzie niezwłoczne przystąpienie do opracowania rozporządzenia zmieniającego, które wykonałoby analizowany wyrok przed 6 czerwca 2015 r.

Z uwagi na trawające jeszcze prace legislacyjne na projektem ustawy Minister Sprawiedliwości w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego dokonał nowelizacji rozporządzenia w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości.